RE/MAX Platinum Agent, MBA, CIPS, ABR, GRI Б.Уянга

Олон улсын жишгээр байшингийн үзлэг, шалгалт хийдэг тусгай байгууллага байдаг. Харин Монголд зөвхөн баригдаад олон жил болсон барилга дээр зайлшгүй шаардлагатай үед л МХЕГ – ын байцаагч насжилтыг тодорхойлдог байна. Тиймээс та зуслангийн газар, хотын захад хаус, амины орон сууц худалдан авах гэж байгаа бол тухайн мэргэжлийн хүнээс туслалцаа аван дараах зүйлсд анхаарах хэрэгтэй.

Худалдан авахаас өмнө байшингийн үзлэг, шалгалт хийх

Хэрэв та худалдан авах, амьдран суух орон байр, хаусаа олчихсон бол одоо тухайн байраа дахиад нэг барилга мэдэх мэргэжлийн хүнтэй хамт эсвэл өөрөө байшингаа сайн үзэж, шалгах нь МАШ ЧУХАЛ. Орон сууц, хаусын барилгын эдэлгээ, бүтцийг нүдээр шалган нягтлан үзэх явцыг байшингийн үзлэг гэнэ. Олон улсад мэргэжлийн байцаагч гэдэг албан ёсны home inspector гэдэн ажилтан байдаг ба худалдан авагч эсвэл байраа худалдах гэж байгаа байрны эзэн БАЙШИНГИЙН ҮЗЛЭГ ХИЙЛГЭДЭГ БАЙНА.
Худалдан авалт хийж, гэрээ хийхээс өмнө байшингийн үзлэг хийх нь таны байшинг худалдан авах аяллын баталгаажуулалт болдог
Магадгүй та байр, хаусаа авах шийдвэрээ гаргахад дараах эргэлзээ төрж байгаа бол байшингийн үзлэг хийх хэрэгтэй.

1. Энэ байр, хаус худалдан авахаар тохирсон үнэдээ нийцэхүйц чанартай юу
2. Байшингийн үзлэгээр илэрсэн согог нь ноцтой юу
3. Барилгатай холбоотой илэрсэн согог нь цаашид ямар ямар хүндрэлүүд үүсгэх вэ
4. Илэрсэн багахан, хөнгөхөн зөрчлийг яаж арилгах вэ
5. Засаж, өөрчилж, шинэчлэхэд гарах зардлыг хэн төлөх вэ
6. Худалдан авсан байр хаусад төлсөн мөнгөний дүнгээс эргээд байшингаас төрөх сэтгэл ханамж удаан хугацаанд үргэлжлэх болов уу, барилгын алдаа дутагдал, эвдрэлийг засахтай холбоотой зарцуулсан мөнгө, цаг
хугацааны хувьд эрсдэл үүсэхгүй гэсэн баталгаа байгаа юу
7. Цаашилбал байшингийн үзлэг шалгалтаар илэрсэн ноцтой томоохон согогийг тогтоосон тохиолдолд та худалдан авах саналаасаа татгалзаж, алдагдалтай эрсдэлтэй хаус, орон сууц худалдан авалтыг цуцлах боломжтой юу

Байшингийн үзлэг нь таныг эрсдэлээс хамгаалах эргэлзээг арилгаж, баттай шийдвэр гаргахад туслах болно
Худалдан авагчдын худалдан авч буй ҮХХ-н сэтгэл ханамж, санхүү, эрүүл ахуйн аюулгүй байдлыг хангах зорилготой байшингийн үзлэг нь байшингийн физик бүтцийг хянан тогтоох, гарсан согог, зөрчлийг арилгах, солих, засах шаардлагатай ямар нэгэн согог байгаа эсэхийг тодруулдаг.

Байшингийн үзлэг юуг багтаах ёстой вэ

· Суурь ба зоорийн давхар /хана шаланд ан цав хагарал, эвдрэл, цууралт байгаа эсэх/

· Дотоод сантехникийн систем /бохир цэвэр усны хоолойн холбох хэсгийн битүүмж алдагдсан эсэх, сантехникийн хоолойн хийц, бүтээц, материал, насжилтыг харах/

· Дотоод цахилгаан систем /цахилгааны утасны аюулгүй байдал, монтаж, холболтуудын аюулгүй байдал/

· Халаалтын систем, дулаан алдагдлын битүүмж /халаагуурын халах байдал, хүртээмж, дулаан алдагдал/
· Агааржуулалтын систем /агаар сэлгэх зохион байгуулалт, агааржуулалтын хоолойн суурилуулалт, аюулгүйн байдал, техник угсралтын стандартыг баримталсан эсэх, чийг ялгардаг өрөөны агааржуулалтын байдал/ 10хороололд нэг орцны дээд доод айлуудын хоолны үнэр агааржуулалтын хоолойноос үнэртдэг байсан ба халдварт ковид-19 тархсан түүхтэй/

· Цонх, хаалга, хаалганы хүрээний нөхцөл байдал, дулаан хадгалалтын байдал /өвлийн цагт цана цохьсон эсэх, хөлрөлт үүссэн эсэх, хүйтэн үед салхи сийгэж байгаа эсэх/

· Шал, хана, тааз, шатны нөхцөл байдал /шал, хананы гадаргууны тэгш эсэх, таазны булан тохойд цанталт, хөлрөлт үүссэн эсэх, сийгэлт байгааг үзэх/

· Мансарда, дээврийн өрөө /дулаалга, тулгуур бүтээцийн хийцлэл, нөхцөл байдал, ус гоожиж буй эсэх/

· Үл хөдлөх хөрөнгийн эргэн тойронд мод, ногоон байгууламж /хүчтэй салхитай үед унах модноос гарах эрсдэл байгаа эсэх, хугарах мөчир үүсэх аюул байгаа эсэх, модонд суух шавьж, ялаа байгаа эсэх/

· Барилга / байшингийн гадна талыг шалгах /гадаргууны ан цав хагарал, эвдрэл, цууралт гарсан эсэх/
Худалдан авагчийн хувьд байшингийн үзлэг хийх нь хамгийн чухал, хэр чанартай үл хөдлөх худалдаж авч байгаагаа мэдэх баталгаажуулалтыг өгдөг. Байшингийн үзлэгээр бүх асуудлыг 100% илрүүлж чадахгүй ч худалдан авагчид байшингийн нөхцөл байдлыг нэлээд сайн харуулахаас гадна зарим талаар байр, хаусын эзэнтэй үнийн дүн дээр тохиролцох боломжийг олгодог.

Гэрээнд гарын үсэг зурахаасаа өмнө, хамгийн сүүлд худалдан авалтын процесс хаагдахаас өмнө ирээдүйн байшингаа шалгуулах нь чухал юм.

Байшингийн үзлэг шинжилгээнд нэмэлтээр усны чанар, хөгц, радон, асбест, хар тугалга, хортон шавьж, задгай зуух, дээврийг нэмэлтээр нарийвчлан үзэх хэрэгтэй, шаардлагатай тохиолдолд мэргэжлийн хүмүүсээр хянуулан дүгнэлт гаргуулах шаардлагатай.

Байшингийн нарийн үзлэг зайлшгүй шаардлагатай юу?
Энгийн хариулт бол үгүй. Худалдан авагч, байрны эзэн худалдагч нь ямар нэгэн байшин худалдаж авах, зарахдаа байшингийн үзлэг зайлшгүй хийхийг шаарддаг хууль дүрэм байхгүй. Гэсэн хэдий ч та орон сууц, ганц айлын байшин, таун хаус, эсвэл шинэ барилга байгууламж худалдаж авахаас үл хамааран худалдан авахаасаа өмнө үзлэг хийх нь үргэлж сайхан санаа юм.
Байшингийн үзлэгээр ямар нөхцөлтэй шинэ байшин худалдаж аваад нүүж орж байгаагаа мэдэх нь цаашид хийх сайжруулалт, засвар үйлчилгээний талаарх сайхан зураглал болдог.
Аливаа жижиг эсвэл томоохон сантехник, цахилгаан тог, цахилгаан хэрэгсэл гэх бүтцийн засвар хийх, шинэчлэх, солиход гарч болзошгүй бүх ил болон далд зардлыг тодорхойлох давуу талтай. Худалдан авах гэрээнд үнийн талаар эсвэл ямар нэгэн хөнгөлөлт авах талаар эцэслэн тохиролцох эрх мэдлийг авах боломжтой.

Байшингийн үзлэг хэзээ хийх вэ?

Худалдан авагчийн хүсэлтийн дагуу худалдагч тал уг нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний дараа, борлуулалтын гэрээ байгуулах, мөнгө шилжүүлэхээс өмнө хийгдэх ёстой.
Үзлэгээр том гэмтэл, хохирол эсвэл хуучин сантехникийн системийн хохирлыг яаралтай арилгах шаардлагатай болвол яах вэ? Хэрэв худалдаж буй тал эвдрэл хохирлыг төлөхөөс татгалзсан эсвэл худалдах үнээс засварын зардлыг хасахгүй байх, үнэ дээр хэлэлцэж тохирохгүй бол худалдан авагч нь хэлцлээсээ буцах боломжтой. Байрны эзэн зөвхөн бичгээр худалдан авч байгаа талын саналыг зөвшөөрсөн тохиолдолд худалдан авах гэрээ хийгдэж болно.

Байрны эзэн байшингийн үзлэг хийлгэхээс татгалзах шалтгаан юу вэ?

Байрны эзэн нь худалдан авагчид гэрт нь хяналт шалгалт хийх шаардлагагүй гэж мэдэгдвэл байшинд ноцтой асуудал байх магадлалтай. Өөрсдийн байшингийн үнэ буурах, засвар үйлчилгээний мөнгө худалдах үнээс хасагдах, цаашилбал худалдан авах саналаа байрыг худалдан авахаар сонирхож байгаа хүн цуцлах зэрэг эрсдэл үүсэхээс сэргийлж байшингаа нарийн үзлэг хийлгэхээс татгалзаж болно.
Тиймээс та байшин худалдаж авахаасаа өмнө заавал мэргэжлийн барилга мэдэх хүнтэй хамт нарийн нягт үзлэг хийх ёстой. Засвар, шинэчлэл, солих үйлчилгээний зардлыг байрны эзэн төлж эсвэл зарж буй үнийг бууруулж болох бөгөөд худалдан авагч зардлыг нөхөх зорилгоор байрны эзэнтэй тохиролцохыг хүсч болно.
Эдгээр нөхцөл байдлын аль ч тохиолдолд худалдах, худалдан авах гэрээ нь нурж болзошгүй бөгөөд энэ нь худалдан авагч болон байрны эзний хувьд алдагдал юм.

Байшингийн үзлэгээр нэмэлтээр шалгах зүйлс ба шаардлагатай тохиолдолд мэргэжлийн байгууллагатай ажиллах

● Усны аюулгүй байдал
Улаанбаатар хотын нэгдсэн цэвэр усны хангамжийн хүртээмж хангалттай бус учир цэвэр усны худагтай, нөөцлүүртэй тохиолдолд усны дээж авч лабораторид илгээхдээ хортой микроб, хортой металл, эрдэс бодисын өндөр агууламж (зөөлөн / хатуулаг), рН-ийг туршиж үзэх нь зүйтэй. Хотын нэгдсэн усны системд холбогдсон бол усыг нь шинжлэх шаардлагагүй. Харин үзлэг хийх зүйл бол усны даралт, зэвтэй эсэхийг шалгах хэрэгтэй.

● Радон
Өөр нэг үл хамаарах зүйл бол радоны шинжилгээ юм. Радон бол дэлхийн уранаас үүссэн цацраг идэвхт материалаас ялгардаг байгалийн гаралтай хорт хавдар үүсгэдэг дэгдэмхий хий юм. Хэрэв та сонирхож буй үл хөдлөх хөрөнгөө эрсдэл багатай газар гэж мэддэг бол радоны шинжилгээ хийх шаардлагагүй болно.

● Хөгц
Мөөгөнцрийн шинжилгээг хийхийн тулд өөр мэргэжилтэн шаардагдана. Байшингийн үзлэг хийхдээ хаус болон орон сууцны хамгийн чийглэг хэсэг /гал тогоо, ариун цэврийн өрөө, угаалгын өрөө/ сайн шалгах ус үл нэвтрэх материалын битүүмж, хэр байгааг хянаж үзнэ. Шаардлагатай бол ирээдүйн байшингаа хөгц мөөгөнцрийн шинжилгээг мэргэжлийн хяналтын байгууллагаар хийлгэж болно.
Мөөгөнцөр нь танд болон таны гэр бүлийн гишүүдийн эрүүл мэндэд асар хортой.

● Асбест / Хар тугалга
Шөрмөсөн чулуу, хар тугалга нь эрүүл мэндэд сөрөг нөлөө үзүүлэхээс өмнө дулаалга, будаг болон бусад олон төрлийн барилгын материалд ашигладаг маш алдартай материал байсан. Хэрэв та 1980-аад оноос өмнө баригдсан байшин худалдаж авах гэж байгаа бол асбест эсвэл хар тугалга агуулсан материал байж болзошгүй гэдгийг анхаараарай.

● Хортон шавьж, мэрэгч
Хэрэв үл мэдэх шавьж, амьтан харагдах, ялгадас нь булан тохойд байвал хортон шавьж устгалын мэргэжлийн хүнээр илүү хянуулах хэрэгтэй. Хортон мэрэгч, жоом, бясаа, шумуул, шоргоолж гэх мэт.

● Яндан
Задгай зуухны аюулгүй байдал, насжилт зэргийг мөн хянаж шалгах хэрэгтэй.
Байшингийн үзлэгээр та худалдан авах хаус орон сууцныхаа барилгын нөхцөл, чанарын талаар ойлголттой болж худалдан авалт хийх баталгаа өгдөг учир заавал хийх ёстой алхам юм.

Иргэд худалдан авалт хийхдээ гадна харагдах гоё сайханд хууртагдаад хохирдог. Тиймээс удалгүй зарж, дараагийн хүнээ мөн л хохироодог ийм нэгэн цикл Монголд өргөн байна. Түүнчлэн хэрэгцээ шаардлага , худалдан авах боломж – оо тооцоолохгүйгээр өндөр үнэтэй зээл авч дарамтад орж байгаа нь байшингийн худалдан авах ерөнхий ойлголт, мэдлэггүйгээс болж байна. Энэ талаар дараагийн дугаартаа хүргэх болно.

/ Barilga.mn /